Số lượng người nghiện ma túy tham gia cai nghiện có xu hướng gia tăng

Thưa bà, từ khi Luật Phòng chống ma túy 2021 có hiệu lực thi hành, công tác cai nghiện đã có nhiều chuyển biến. Bà có thể chia sẻ về kết quả công tác cai nghiện, quản lý sau cai nghiện sau 2 năm thi hành Luật Phòng, chống ma túy năm 2021?

Bà Đàm Thị Minh Thu: Để thi hành Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang - Chủ tịch UBQG phòng, chống AIDS ma túy, mại dâm đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp, lấy phòng ngừa là chính, đấu tranh ngăn chặn ma túy từ xa, từ sớm là quan trọng để giải quyết tổng thể cả về giảm cung, giảm cầu và giảm tác hại của ma túy.

Trong đó công tác cai nghiện, quản lý sau cai nghiện ma túy thuộc phạm vi, trách nhiệm của Bộ LĐTB&XH cũng đã thu được kết quả đáng ghi nhận.

Cụ thể, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội đã tham mưu Bộ LĐTB&XH kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo nhằm tổ chức thực hiện nghiêm Luật Phòng, chống ma túy và các văn bản hướng dẫn thi hành, trọng tâm là công tác cai nghiện ma túy bắt buộc, cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng; đặc biệt tập trung rà soát, đánh giá nhu cầu đầu tư nguồn lực để thực hiện có hiệu quả công tác cai nghiện, quản lý sau cai nghiện ma túy, đảm bảo các điều kiện, tiêu chuẩn theo các quy định mới của Luật Phòng, chống ma túy năm 2021.

Theo đó, Bộ LĐTB&XH đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền: 2 Pháp lệnh, 3 Nghị định, 3 Thông tư.

Đến nay, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật liên quan đến lĩnh vực cai nghiện và quản lý sau cai nghiện ma túy thuộc phạm vi, trách nhiệm của Bộ LĐTB&XH đã cơ bản đầy đủ và đồng bộ, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng, chống ma túy.

Đồng thời Bộ LĐTB&XH cũng phối hợp với các cơ quan chuyên môn của Bộ Công an, Bộ Y tế tổ chức tập huấn, hướng dẫn triển khai Luật Phòng, chống ma túy, Luật Xử lý vi phạm hành chính và Nghị định số 116/2021/NĐ-CP tại 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, với gần 500 lượt người tham gia.

Đặc biệt, tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ làm công tác cai nghiện và quản lý sau cai nghiện ma túy tại hầu hết các tỉnh, thành phố, trọng tâm hướng đến đội ngũ công chức làm công tác LĐTB&XH cấp huyện, cấp xã.

Ngoài ra, để hướng đến mục tiêu "lấy phòng ngừa là chính", Bộ LĐTB&XH cũng tổ chức nhiều hình thức tuyên truyền. Các địa phương luôn xác định công tác tuyên truyền, giáo dục chính sách, pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy. Kết quả là đã cấp phát gần một triệu tài liệu tuyên truyền về phòng, chống ma túy, cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy.

Kết quả sau 2 năm thực hiện Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 cho thấy, số lượng người nghiện ma túy tham gia cai nghiện ma túy có xu hướng gia tăng. Năm 2022 là 44.486 người (tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập 40.830 người; tại gia đình, cộng đồng 3.656 người); năm 2023 là 60.104 người (tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập 55.829 người; tại gia đình, cộng đồng 4.128 người); trong đó cai nghiện cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi là 588 người. Tổ chức dạy nghề ngắn hạn cho 15.259 người, dạy văn hóa (xóa mù chữ) cho 2.552 người. Quản lý sau cai nghiện ma túy tại nơi cư trú cho 38.056 người.

Bên cạnh những kết quả tích cực, có nhiều ý kiến địa phương phản ánh những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện Luật Phòng chống ma túy năm 2021. Bộ LĐTB&XH đã rà soát, đánh giá những khó khăn, vướng mắc này hay chưa, thưa bà?

Bà Đàm Thị Minh Thu: Chúng tôi đã tiến hành rà soát, đánh giá và ghi nhận một số khó khăn, hạn chế.

Theo kết quả rà soát của Bộ LĐTB&XH, hiện nay hơn 50% cơ sở không bảo đảm các yêu cầu, điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị tối thiểu để thực hiện quy trình chuyên môn về cai nghiện ma túy cũng như các điều kiện sinh hoạt cho người cai nghiện ma túy.

Hơn nữa, về nhân sự làm việc tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập. Lượng viên chức, người lao động làm việc trong cơ sở cai nghiện ma túy tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chưa được bố trí đủ theo định mức chuẩn, trong đó số người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động chiếm gần 30%; trình độ sơ cấp hoặc chưa qua đào tạo chiếm khoảng 43%.

Việc đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ chưa được quan tâm đúng mức; phần lớn viên chức, người lao động chưa đáp ứng yêu cầu tối thiểu về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ trong công tác cai nghiện ma túy. Nhiều cơ sở cai nghiện không tuyển được nhân sự làm việc lâu dài; đặc biệt đối với nhân sự là y sĩ, bác sĩ.

Đặc biệt, về cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng. Số lượng đơn vị đăng ký hoặc được chỉ định, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.

Tính đến hết năm 2023, cả nước mới có 444 đơn vị thực hiện nhiệm vụ này tại 36 tỉnh, thành phố và chủ yếu mới chỉ cung cấp dịch vụ cắt cơn giải độc, điều trị các rối loạn tâm thần do nghiện ma túy, còn các dịch vụ khác như: Giáo dục, tư vấn phục hồi hành vi nhân cách; dạy nghề chưa đủ điều kiện thực hiện.

Việc tổ chức triển khai các chính sách này trên thực tế gặp nhiều khó khăn, bất cập do cấp huyện, cấp xã rất khó khăn trong việc bố trí nguồn lực (kinh phí, người thực hiện) và cách thức tổ chức thực hiện (xây dựng quy trình, tổ chức dịch vụ, đánh giá…), cơ sở vật chất, trang thiết bị còn thiếu so với quy định, nhân sự chưa được đào tạo, tập huấn, cập nhật kiến thức chuyên môn phục vụ công tác cai nghiện ma túy.

Hiện nay, cả nước có hơn 10.000 người ở cấp xã được phân công thực hiện nhiệm vụ tư vấn tâm lý, xã hội, quản lý hỗ trợ người cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng và quản lý sau cai nghiện ma túy.

Tuy nhiên, số nhân sự này mới được giao nhiệm vụ từ khi thực hiện Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, nên phần lớn chưa được đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ nên công tác tư vấn tâm lý, xã hội, quản lý hỗ trợ người nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng còn nhiều hạn chế.

Cục trưởng Cục Phòng chống tệ nạn xã hội Đàm Thị Minh Thu thăm học viên, cơ sở vật chất Cơ sở Điều trị nghiện ma túy tỉnh Sơn La

Sớm hoàn thiện Chương trình MTQG phòng, chống ma túy đến năm 2030

Vậy bà có đề xuất, kiến nghị giải pháp gì để thực hiệu hiệu quả Luật Phòng chống ma túy năm 2021 cũng như nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện, quản lý sau cai?

Bà Đàm Thị Minh Thu: Có thể nói, hiện nay, tình hình tệ nạn ma túy, người sử dụng và người nghiện ma túy có nhiều diễn biến phức tạp, tình trạng người nghiện và người sử dụng ma túy tổng hợp không những không giảm mà còn gia tăng.

Ngoài nghiện thuốc phiện, heroin, nghiện ma túy tổng hợp, nhóm chất kích thích dạng Amphetamine (ATS) và các chất hướng thần khác đã và đang xuất hiện ngày càng nhiều gây rối loạn tâm thần và nguy cơ mất an ninh trật tự. Dự báo trong thời gian tới sẽ gia tăng số người tham gia cai nghiện ma túy.

Để thực hiện hiệu quả Luật Phòng chống ma túy năm 2021 cũng như nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện, quản lý sau cai nghiện ma túy, các bộ, ngành, địa phương cần thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang - Chủ tịch Ủy ban quốc gia phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm và Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH trong việc tổ chức thực hiện công tác cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy.

Đồng thời, tổ chức triển khai có hiệu quả Quyết định số 966/QĐ-TTg ngày 17/8/2023 của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch mạng lưới cơ sở trợ giúp xã hội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó có quy hoạch hệ thống cơ sở cai nghiện ma túy.

Chúng ta cần tiến hành sơ kết 2 năm thực hiện Luật Phòng, chống ma túy và các văn bản hướng dẫn thi hành trong đó có lĩnh vực cai nghiện ma túy, quản lý sau cai nghiện ma túy từ đó đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật để phù hợp với thực tiễn.

Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030 (trong đó có đề xuất các hoạt động, dự án nhằm hỗ trợ, khắc phục các tồn tại, hạn chế và nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện, quản lý sau cai nghiện ma túy), Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ LĐTB&XH và các bộ, ngành liên quan đang triển khai xây dựng dự thảo, đề nghị sớm được hoàn thiện theo kế hoạch mà Ban chỉ đạo xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia đề ra để trình Chính phủ, trình Quốc hội phê duyệt, triển khai thực hiện.

Trong Tháng hành động phòng chống ma túy, Bộ LĐTB&XH có chỉ đạo nào trong công tác cai nghiện? Bà có thể chia sẻ về những hoạt động chính trong "Tháng hành động phòng chống ma túy" năm nay?

Bà Đàm Thị Minh Thu: Để triển khai các hoạt động hưởng ứng "Tháng hành động phòng, chống ma túy" năm 2024, Bộ LĐTB&XH đã phối hợp với Bộ Công an trình Chính phủ ban hành Công văn của UBQG phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm chỉ đạo triển khai Tháng hành động phòng, chống ma túy từ ngày 01 đến ngày 30/6/2024 với chủ đề "Chung tay xây dựng xã, phường, thị trấn sạch ma túy", trong đó nêu rõ mục đích, yêu cầu và phân công nhiệm vụ cụ thể đối với các Bộ, cơ quan thành viên của UBQG và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Đồng thời, trong Tháng hành động phòng, chống ma túy, Bộ LĐTB&XH tăng cường triển khai một số hoạt động như: Chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương tổ chức các hoạt động tuyên truyền hưởng ứng Tháng hành động phòng, chống ma túy (tháng 6); Ngày quốc tế phòng, chống ma túy và Ngày toàn dân phòng, chống ma túy (26/6).

Phối hợp với Bộ Công an và các Bộ, ngành liên quan đẩy nhanh tiến độ, tập trung xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030, trong đó có các hoạt động, dự án liên quan hỗ trợ nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác cai nghiện ma túy, quản lý sau cai.

Đẩy mạnh các hoạt động thực hiện dự án "Nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện ma túy và phòng ngừa nghiện ma túy" đối với nhóm nguy cơ cao và người sử dụng trái phép chất ma túy; khẩn trương tiến hành rà soát, đánh giá, tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ các nội dung đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định số 116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 của Chính phủ quy định chiết một số điều của Luật Phòng, chống ma túy, Luật xử lý vi phạm hành chính về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy.

Bên cạnh đó, nhân rộng các mô hình hỗ trợ cai nghiện hiệu quả, tạo điều kiện kết nối người nghiện và người sử dụng trái phép chất ma túy tham gia các dịch vụ cai nghiện ngay tại cộng đồng.

Các Sở LĐTB&XH tổ chức các hoạt động hưởng ứng Tháng hành động phòng, chống ma túy tại các cơ sở cai nghiện ma túy công lập bảo đảm vui tươi, lành mạnh, thiết thực, tiết kiệm, phù hợp với tình hình thực tế, gắn với bảo đảm an ninh, trật tự tại cơ sở cai nghiện ma túy.

Trân trọng cảm ơn bà!

Nhật NL (nguồn tiengchuong.vn)