Phát biểu khai mạc, đồng chí Đàm Thị Minh Thu cho biết, trong 2 năm 2021-2022, mặc dù bị ảnh hưởng của dịch covid-19 nhưng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội chủ động và tích cực thực hiện các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Chương trình phòng, chống mại dâm giai đoạn 2021-2025 (Quyết định số 1629/QĐ-TTg ngày 28/9/2021 phê duyệt Chương trình phòng, chống mại dâm giai đoạn 2021-2025); Chương trình phòng, chống ma túy giai đoạn 2021-2025 (Quyết định số 1452/QĐ-TTg ngày 31/8/2021); Chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 193/QĐ/TTg ngày 09/02/2021) và đã đạt được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác phòng, chống mại dâm; cai nghiện ma túy và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Do đó, Cục trưởng Đàm Thị Minh Thu đề nghị Hội nghị tập trung đánh giá tình hình triển khai văn bản quy phạm pháp luật, các Quyết định của Thủ tướng, của Bộ trưởng Bộ LĐTBXH và UBND các tỉnh, thành phố; làm rõ những kết quả đã đạt được; những hạn chế, yếu kém còn tồn tại, khó khăn vướng mắc trong công tác phòng, chống tệ nạn xã hội; chỉ ra nguyên nhân khách quan, chủ quan và bài học kinh nghiệm, dự báo những khả năng, tình huống trong giai đoạn 2023-2025. Trên cơ sở nhận định, đánh giá đúng tình hình, phân tích rõ nguyên nhân, Hội nghị cần thảo luận, trao đổi xác định những nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn 2023-2025. Chú ý đối chiếu với những mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra trong giai đoạn 2021-2025 để phòng, chống tệ nạn xã hội có hiệu quả góp phần phát triển kinh tế, ổn định xã hội.
Tại Hội nghị, Lãnh đạo các phòng chuyên môn thuộc Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội cũng đã chia sẻ kết quả cụ thể sau 2 năm thực hiện công tác phòng chống mại dâm, cai nghiện ma túy và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán. Theo đó, trong lĩnh vực phòng, chống mại dâm, Cục PCTNXH đã tham mưu trình Bộ Ban hành Quyết định số 808/QĐ-LĐTBXH ngày 05/9/2022 phê duyệt tổng thể Kế hoạch thực hiện Chương trình phòng, chống mại dâm giai đoạn 2021-2025 làm cơ sở để các bộ, ngành và địa phương thống nhất tổ chức thực hiện công tác phòng, chống mại dâm theo lộ trình từng năm; Rà soát, kiện toàn tổ chức và xây dựng Quy chế của Tổ công tác liên ngành phòng, chống mại dâm trung ương; Ban hành Bộ chỉ số giám sát và quy trình kiểm tra, đánh giá thực hiện Chương trình phòng, chống mại dâm; Hướng dẫn 20 tỉnh, thành phố trọng điểm điều tra, khảo sát, nghiên cứu đánh giá, dự báo nhu cầu của người bán dâm có khó khăn về tài chính, thanh niên chưa có việc làm, người lao động trong các cơ sở kinh doanh dịch vụ dễ phát sinh tệ nạn mại dâm và khả năng đáp ứng của các dịch vụ hiện có, trên cơ sở đó đề xuất hướng dẫn thực hiện lồng ghép hoạt động phòng, chống mại dâm với các chương trình có liên quan tại địa bàn cơ sở. Bên cạnh đó, xây dựng, triển khai các hoạt động can thiệp giảm tác hại, phòng ngừa lây nhiễm các bệnh xã hội và HIV/AIDS, phòng ngừa, giảm tình trạng bạo lực trên cơ sở giới trong phòng, chống mại dâm. Đặc biệt, các Bộ, ngành và địa phương đã tổ chức nhiều khóa đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, chiến sĩ trong thực hiện nhiệm vụ phòng, chống mại dâm.
Đối với lĩnh vực cai nghiện ma túy, Bộ LĐTBXH tập trung vào việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về cai nghiện ma túy sau. Điều này thể hiện rõ qua các văn bản đã được Cục PCTNXH chủ trì, phối hợp xây dựng, trình Bộ ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành: Nghị định số 116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng, chống ma túy, Luật Xử lý vi phạm hành chính về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy; Pháp lệnh số 01/2022/UBTVQH15 ngày 24/3/2022 quy định trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; Pháp lệnh số 03/2022/UBTVQH15 ngày 13/12/2022 quy định trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân; Thông tư số 29/2022/TT-BLĐTBXH ngày 28/12/2022 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn việc thành lập, giải thể; tổ chức hoạt động, khung danh mục vị trí việc làm và định mức số người làm việc; nội quy, quy chế; mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp đối với viên chức chuyên ngành quản học viên; trang phục của viên chức, người lao động tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập. Thông tư số 62/2022/TT-BTC ngày 05/10/2022 quy định việc quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp từ ngân sách nhà nước thực hiện chế độ áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc; công tác cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng, cơ sở cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy. Những quy định mới trong Luật phòng, chống ma túy năm 2021 đã tạo điều kiện cho người nghiện được lựa chọn các hình thức cai nghiện phù hợp và huy động các tổ chức, cá nhân đủ điều kiện tham gia vào quy trình cai nghiện.
Từ ngày 01/01/2022 đến ngày 31/12/2022, các cơ sở cai nghiện ma túy công lập trên cả nước đã tổ chức cai nghiện cho 63.253 người, trong đó: số tiếp nhận mới là 31.010 người; Số chuyển từ năm 2021 sang là 31.812 người; Số tái hòa nhập cộng đồng là 33.886 người; tại thời điểm 31/12/2022 các cơ sở cai nghiện ma túy công lập trên cả nước đang tổ chức cai nghiện là 29.367 người. Cũng trong năm 2022, các cơ sở cai nghiện ma túy đã tổ chức tiếp nhận, điều trị, cai nghiện cho 171 người nghiện từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, trong đó 53 người có quyết định cai nghiện bắt buộc của Tòa án và 118 người vào cai nghiện tự nguyện. Số người lưu trú tạm thời trong thời gian xác định tình trạng nghiện và trong thời gian lập hồ sơ là 2.579 người.
Hiện cả nước có 13 cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện do tổ chức, cá nhân thành lập; công suất tiếp nhận khoảng 3.000 - 4.000 người. Năm 2022 đã tổ chức cai nghiện cho 2.896 người, trong đó số tiếp nhận mới là 2.465 người, số chuyển từ năm 2021 sang là 431 người, số tái hòa nhập cộng đồng là 2.418 người; Các cơ sở này hiện đang quản lý 478 người nghiện ma túy; 22 cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế thuộc ngành Lao động - Thương binh và Xã hội quản lý tại 18 tỉnh, thành phố đang tổ chức điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế cho 4.218 người nghiện ma túy; 20 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng cho 3.656 người nghiện. 100% các địa phương tổ chức quản lý sau cai nghiện ma túy tại nơi cư trú, số người đã hoàn thành chương trình cai nghiện và được hỗ trợ, quản lý sau cai tại cộng đồng là 20.478 người.
Về lĩnh vực hỗ trợ nạn nhân bị mua bán, thực hiện Quyết định số 193/QĐ-TTg ngày 09/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội tham mưu cho Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành Quyết định số 525/QĐ-LĐTBXH ngày 05/5/2021 ban hành Kế hoạch thực hiện công tác hỗ trợ nạn nhân bị mua bán giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030; Quyết định số 1415/QĐ-LĐTBXH ngày 14/12/2021 về Ban hành Kế hoạch thực hiện Công ước ASEAN về phòng, chống buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em; Quyết định số 283/QĐ-LĐTBXH ngày 15/3/2023 ban hành Kế hoạch thực hiện các khuyến nghị tại báo cáo về tình hình mua bán người trên thế giới (TIP). Trình Bộ chủ trì, phối hợp với các Bộ: Công an, Quốc phòng, Ngoại giao ký Quy chế phối hợp trong công tác tiếp nhận, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán, ngày 18/7/2022 (văn bản số 2548/QCPH-LĐTBXH-CA-QP-NG). Đồng thời, tập trung vào việc xây dựng tài liệu và tổ chức tập huấn cho cán bộ làm công tác hỗ trợ nạn nhân các cấp về kiến thức, kỹ năng tiếp nhận, chuyển tuyến, hỗ trợ nạn nhân dựa trên sự hiểu biết về sang chấn tâm lý và hỗ trợ dựa trên quyền của nạn nhân. Trong 2 năm, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội đã tổ chức tập huấn cho trên 500 cán bộ làm công tác hỗ trợ nạn nhân thuộc ngành LĐTBXH, Công an, Biên phòng, Phụ nữ các cấp. Cùng với đó, Cục PCTNXH cũng tiến hành các nghiên cứu, rà soát chính sách pháp luật và phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an trong quá trình đề xuất và lập hồ sơ đề nghị sửa đổi Luật phòng, chống mua bán người.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác phòng, chống mại dâm; cai nghiện ma túy, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán cũng gặp những khó khăn nhất định:
- Nhiều quy định pháp luật về phòng, chống mại dâm không phù hợp với thực tiễn và chậm được sửa đổi, bổ sung; Các chế độ chính sách hỗ trợ nạn nhân bị mua bán còn thấp, thủ tục phức tạp. Văn bản pháp luật về ma túy đã được hoàn thiện, tuy nhiên những quy định pháp luật chưa được thực hiện, áp dụng ngay trong thực tiễn do thiếu nguồn nhân lực, thiếu cơ sở vật chất, trang thiết bị, hệ thống đơn vị cung cấp dịch vụ cai nghiện tại cộng đồng.v.v…
- Đội ngũ cán bộ làm công tác phòng, chống tệ nạn xã hội tại địa phương còn mỏng, thường xuyên thay đổi, chưa được đào tạo bài bản, không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Trong khi đó, công tác đào tạo, tập huấn chưa được chú trọng.
- Nguồn lực dành cho công tác phòng, chống mại dâm, cai nghiện ma túy và hỗ trợ nạn nhân còn thấp; không đủ để thực hiện các nhiệm vụ được giao.
- Công tác báo cáo, thống kê số liệu về phòng, chống tệ nạn xã hội đôi khi còn chưa đầy đủ, chậm tiến độ, số liệu còn chồng chéo, mâu thuẫn làm ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo, điều hành chung của Chính phủ và các Bộ, ngành.
Tại Hội nghị, đại diện Văn phòng Chính phủ, Cục Cảnh sát hình sự, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội và đại diện Sở LĐTBXH, Cơ sở cai nghiện ma túy các tỉnh, thành phố đã chia sẻ những kết quả đã đạt được về phòng, chống mại dâm, cai nghiện ma túy và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán; thảo luận về những khó khăn vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện tại địa phương, cơ sở; nguyên nhân chủ quan, khách quan và đề xuất những giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống tệ nạn xã hội trong thời gian tới.
Kết luận Hội nghị, Cục trưởng Đàm Thị Minh Thu đánh giá cao những trao đổi, thảo luận của các đại biểu tại Hội nghị và thống nhất với những đề xuất của các đại biểu. Theo đó, trong năm 2023 và giai đoạn 2023-2025, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội sẽ tập trung vào việc hoàn thiện chính sách pháp luật về phòng, chống mại dâm, cai nghiện ma tuý và hỗ trợ nạn nhân bị mua bán; đẩy mạnh hoạt động tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác phòng, chống tệ nạn xã hội tại cơ sở; củng cố và hoàn thiện hệ thống cung cấp dịch vụ hỗ trợ nạn nhân bị mua bán, hỗ trợ người bán dâm, cai nghiện ma tuý và hỗ trợ người hoà nhập cộng đồng; nghiên cứu, đề xuất chính sách huy động sự tham gia của tổ chức, cá nhân tham gia công tác cai nghiện ma túy, hỗ trợ xã hội sau cai nghiện ma túy. Cục trưởng Đàm Thị Minh Thu đề nghị Sở LĐTBXH các tỉnh, thành phố tập trung nguồn lực và phối hợp chặt chẽ với các Sở, ngành có liên quan thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Chương trình phòng, chống ma tuý, mại dâm, phòng chống mua bán người giai đoạn 2021-2025 của Chính phủ, Bộ LĐTBXH và của UBND các tỉnh, thành phố nhằm đạt được mục tiêu đề ra của mỗi Chương trình./.
Hoàng Hương
