Sâu trong rừng rậm ở phía Bắc tỉnh Chiang Mai (Thái Lan), một đơn vị lực lượng vũ trang trong quá trình làm nhiệm vụ vào cuối tháng trước đã tình cờ phát hiện hang động chứa đầy ma túy. Trong hang chứa hơn 5 triệu viên thuốc methamphetamine (tên địa phương là “yaba” hay “thuốc điên”) và 145kg methamphetamine tinh thể.
Theo Văn phòng Ma túy và Tội phạm của Liên hợp quốc (UNODC), ước tính giá trị của số thuốc này lên đến hàng chục triệu USD. Thực tế đáng lo ngại là những vụ triệt phá ma túy lớn như thế này ngày càng trở nên bình thường tại Đông Nam Á. Khu vực này đang phải đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng dữ dội nhất thế giới.
“Ngành công nghiệp” thu lợi khổng lồ
Trong một báo cáo mà UNODC mới công bố tuần trước cho thấy, giá trị giao dịch methamphetamine hiện dao động từ 30 - 61 tỷ USD mỗi năm ở Đông và Đông Nam Á, Australia, New Zealand và Bangladesh. Năm 2010, con số này chỉ là 15 tỷ USD.
Ông Jeremy Douglas, đại diện của UNODC tại Đông Nam Á và Thái Bình Dương kêu gọi các Chính phủ trên toàn cầu cần nhận thức rõ về quy mô và tầm quan trọng của vấn đề, nếu không tình hình sẽ diễn biến theo chiều hướng xấu. “Khu vực này đang được các băng nhóm tội phạm có tổ chức lợi dụng để kinh doanh ma túy. Không quá khi nói rằng, một số nơi tại Châu Á đã trở thành “sân chơi: của chúng”, ông Douglas nhấn mạnh.
Các chuyên gia cho rằng, sự bùng nổ “ngành công nghiệp” ma túy đá tại Đông Nam Á là kết quả tổng hợp hoàn hảo của nhiều yếu tố. Đơn cử như bang Shan của Myanmar nổi lên như “nhà máy” ma túy đá lớn của khu vực. Các chủ đất, nhóm vũ trang địa phương và phiến quân đã từ bỏ cuộc đấu tranh ly khai để đổi lấy quyền tự chủ lớn hơn trong những thập kỷ gần đây. Tuy nhiên, họ lại sử dụng quyền tự do đó để tài trợ cho việc buôn bán ma túy. Ông Douglas cho biết, từ khoảng những năm 1970 - 1990 của thế kỷ trước, họ thường bán thuốc phiện và heroin. Tuy nhiên, họ đã chuyển sang ma túy tổng hợp sau khi nhận ra chúng dễ sản xuất và sinh lãi nhiều hơn.
Chính quy định lỏng lẻo ở bang Shan cùng với khu vực biên giới nhiều lỗ hổng đã cho phép các nhà sản xuất dễ dàng nhập khẩu hóa chất cần thiết để sản xuất ma túy đá. Bên cạnh đó, các biện pháp kiểm soát rửa tiền không được thắt chặt đã tạo điều kiện cho các ông trùm dễ dàng rửa hàng triệu USD.
Tổng thống Myanmar U Win Myint đã từng lên tiếng cảnh báo: “Thực trạng buôn bán ma túy trái phép đang leo thang. Nó đang dần ăn mòn xã hội, hủy hoại cuộc sống của giới trẻ, nhân phẩm và tương lai của đất nước chúng ta”.
Trong những năm gần đây, có một yếu tố khác đã thúc đẩy “ngành công nghiệp” này phát triển mạnh mẽ hơn. Nhiều con đường cao tốc và cầu được xây mới ở Đông Nam Á để vận chuyển hàng hoá như thực phẩm và đồ dùng thiết yếu. Tuy nhiên, theo John Coyne, cựu giám đốc tình báo chiến lược của Cảnh sát Liên bang Australia, cho biết, những con đường này cũng trở thành đường nhập khẩu hóa chất và xuất khẩu thành phẩm của các tổ chức sản xuất ma túy.
Ví dụ, đường cao tốc R3A, mở vào năm 2011, kết nối các tỉnh phía Bắc Thái Lan với Trung Quốc thông qua Lào. Mặc dù nó được mở để đưa sản phẩm của Trung Quốc đến các thị trường ở miền Nam Thái Lan. Tuy nhiên, kể từ năm 2015, các nhà chức trách bày tỏ lo ngại rằng những kẻ buôn bán ma túy đã sử dụng con đường này để vận chuyển ma túy.
Tất cả những điều đó kết hợp lại đang tạo ra cái mà UNODC gọi là “thị trường ma túy lớn nhất và năng động nhất thế giới”, dẫn đến các vụ bắt giữ ma túy “không thể tưởng tượng được một thập kỷ trước”.
Nguồn cung dồi dào
Theo thống kê của UNODC, năm 2018, các nhà chức trách đã thu giữ kỷ lục 120 tấn tinh thể và viên methamphetamine ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Hơn một nửa số vụ diễn ra ở Thái Lan, nơi chính quyền đã tịch thu hơn 515 triệu viên ma túy.
Tuy nhiên, tình trạng trên không giới hạn ở Thái Lan. Hai nước Lào và Malaysia cũng đã báo cáo các vụ bắt giữ kỷ lục trong năm 2018. Tại Trung Quốc, tám tháng đầu năm 2018, chính quyền nước này cho biết số vụ bắt giữ methamphetamine tinh thể ở tỉnh Vân Nam đã tăng gấp 22 lần so với năm 2015.
Báo cáo của UNODC cho thấy, các nhóm tội phạm có tổ chức không chỉ vận chuyển lượng methamphetamine “đáng kinh ngạc” mà chúng còn bao phủ cả khu vực với sản phẩm cực kỳ rẻ.
Điều đó đã khiến giá ma túy tổng hợp, đặc biệt là yaba, đạt mức thấp lịch sử ở Đông Nam Á. Trung bình, một viên có giá bán dưới 1 USD, xấp xỉ giá của một chai bia ở một số vùng tại Thái Lan. Ở thủ đô Bangkok, một viên yaba có giá khoảng 1,50 USD, bằng giá 20 năm trước. Mức giá này cho thấy nguồn cung ma túy đá cực kỳ dồi dào.
Thuốc giá rẻ thường được buôn bán sang Thái Lan, Lào, Trung Quốc và Myanmar. Các tinh thể meth có độ tinh khiết hơn được đưa đến các cảng và vận chuyển đến các thị trường giàu có hơn như Australia, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc. Mặc dù bốn quốc gia này có số dân khiêm tốn nhưng lại chiếm khoảng 1/3 thị trường methamphetamine, ước tính trị giá 61 tỷ USD. Lý do bởi người tiêu dùng ở những thị trường này chịu chi nhiều tiền hơn cho ma túy.
Cụ thể, một gram tinh thể meth được bán với giá khoảng 560 USD tại Nhật Bản và 390 USD tại Hàn Quốc vào năm 2017. Trong khi đó, tại Mỹ, một gram methamphetamine tinh khiết chỉ có giá khoảng 70 USD.
Thực thi nhiều biện pháp ngăn chặn
Trong khi Philippines, Sri Lanka và Bangladesh đã tiến hành các cuộc chiến ma túy đẫm máu trong nỗ lực trấn áp vấn đề này thì một số quốc gia khác tập trung vào biên giới và thực thi hải quan. Trong đó, Thái Lan đã nổi lên như một chiến tuyến thực sự trong cuộc chiến chống ma túy tại khu vực.
Vào đầu năm nay, chính quyền Thái Lan đã bắt đầu “chiến dịch tăng cường” dọc biên giới phía Bắc, giáp Myanmar. Đây là tuyến đường chính được sử dụng để vận chuyển ma túy vào đất nước chùa vàng.
Tuy nhiên, các chính phủ càng nỗ lực ngăn chặn thì càng khiến những kẻ buôn lậu tìm kiếm các tuyến đường mới. Cảnh sát Thái Lan cho biết một số tổ chức hiện đang gửi ma túy sang phía Đông, tận dụng 800km sông Mê Kông ngăn cách Thái Lan với Lào.
Ba ngày sau khi phát hiện hang động ở phía Bắc Thái Lan, cảnh sát đã thu giữ 100.000 viên thuốc tại một trạm kiểm soát ở tỉnh Kanchanaburi phía Tây Thái Lan, giáp biên giới phía Nam Myanmar.
Báo cáo của UNODC lưu ý rằng, họ đã tìm thấy “số lượng lớn” ma túy được buôn bán từ Myanmar qua Lào tới Việt Nam, nơi có đường bờ biển dài. Từ đó, chúng vận chuyển đến các thị trường lân cận như Malaysia và Philippines hay Australia và New Zealand.
Ông Coyne, cựu quan chức Cảnh sát Liên bang Australia, cho biết: “Chúng ta đang thấy ở đây bằng chứng rất rõ ràng rằng các chiến lược thực thi pháp luật hiện tại không ảnh hưởng đến nguồn cung và hoạt động của các băng nhóm tội phạm trong khu vực. Vì vậy, chúng ta cần tìm ra hướng tiếp cận khác để hành động”./.
N.L (TTTĐ)
