Năm 1994, khi mới đang học lớp 10 nhưng Phan Văn Kiên ở xã Vinh Tân, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An không lo học tập mà suốt ngày lêu lổng, đua đòi theo bạn bè rồi bỏ học giữa chừng và kết thân với ma túy lúc nào không hay. Từ ngày làm bạn với “nàng tiên nâu”, cuộc sống của Kiên chỉ quanh quẩn với suy nghĩ làm thế nào để có thuốc hút hít, ban đầu là một bi rồi hai bi… dần dần để thỏa mãn cơn phê, Kiên chuyển sang chích.
Muốn cứu con ra khỏi cám dỗ của “nàng tiên nâu”, bố Kiên đã 3 lần tự tay nhốt con ở nhà mong tách con ra khỏi đám bạn nghiện và môi trường ma túy nhưng Kiên vẫn tìm mọi cách trốn ra khỏi nhà để đi tìm thuốc. Rồi 3 lần bố mẹ gửi lên trang trại của người quen tận trên núi, với hi vọng với môi trường như thế, Kiên sẽ không tìm đâu ra heroin. Nhưng có ai ngờ, trước khi đi, Kiên đã chuẩn bị một cơ số thuốc mang theo, đến khi dùng hết Kiên lại trốn về Vinh mua thuốc để thỏa cơn nghiện, thậm chí trở thành kẻ mua bán heroin để có tiền hút chích.
Rồi một ngày, Kiên bị bắt đi cai nghiện tập trung cùng với một số bạn nghiện khác. Ngày lên Trung tâm cai nghiện, Kiên hứa với gia đình và người thân sẽ quyết tâm cai nghiện, có người còn cười nhạo vì thâm niên 10 năm sống chung với heroin 6 lần tái nghiện thì có cai thêm 1 hay nhiều lần nữa cũng chẳng có tác dụng. Vào Trung tâm mới biết mình nhiễm HIV. VËt lén ®Ó vît qua có sèc lín, qua c¶ nh÷ng c¬n nghiÒn thuèc qu¶ lµ mét viÖc lµm v« cïng khã kh¨n. Bản thân Kiên thì tự hứa với lòng mình phải quyết tâm đoạn tuyệt hẳn với ma túy, không để bố mẹ phải đau khổ nữa. 2 tuần đầu cắt cơn là thời gian khó chịu đến cùng cực, mỗi khi lên cơn nghiện cảm giác hàng ngàn con kiến bò trong xương. May mắn là thời gian đó bố mẹ người thân và các cán bộ Trung tâm đã luôn ở bên, tiếp thêm nghị lực cho Kiên. Hết giai đoạn cắt cơn, Kiên tập trung vào lao động, rèn luyện sức khỏe. Hoàn thành thời gian ở Trung tâm, trở với gia đình, cảm nhận được sự ấm áp yêu thương từ bố mẹ và người thân, Kiên như có thêm sức mạnh để bước tiếp. Nhưng cùng với đó là những trăn trở không nguôi, làm thế nào để không tìm đến với ma túy nữa, làm thế nào để từ chối được sự rủi rê lôi kéo của bạn nghiện… Một năm đầu, Kiên chỉ ở nhà, tìm mọi cách để tránh xa môi trường xấu. Năm 2006, Kiên xin bố mẹ mở quán rửa xe ngay tại nhà. Không ít bạn bè người thân đến xem thực hư thế nào vì thời điểm này rất ít người cai nghiện thành công nên mọi người hoài nghi cũng là chuyện bình thường nhưng điều đó càng cho Kiên quyết tâm phải làm bằng được để chứng minh giá trị bản thân.
Rồi Kiên xin tình nguyện tham gia hỗ trợ cho người cùng cảnh ngộ. Là người trong cuộc Kiên nhanh chóng trở thành người tích cực trong việc tuyên truyền và cung cấp những kiến thức cho người nghiện, người nhiễm HIV và cộng đồng. Kiên đã giúp được nhiều người cai nghiện và không tái nghiện.
Những dự án phòng chống AIDS tại cộng đồng ở Nghệ An lúc bấy giờ được anh tham gia đầy đủ. Tại đây, anh đã được gặp, chuyện trò, trao đổi với những người cùng cảnh ngộ. Năm 2008, khi kinh phí của dự án phi Chính phủ hỗ trợ thuốc men cho những người có “H” bị cắt, anh đã suy nghĩ rất nhiều. Tại sao những người có “H” lại không tự sống bởi chính mình? Sao không nắm lấy tay nhau cùng sẻ chia vượt qua khó khăn? Nghĩ là làm, anh Kiên đã tìm hiểu tư liệu, xin ý kiến của mọi người rồi tự mình viết đề xuất. Được đồng ý, anh lại cùng bạn đi vận động mọi người tham gia. Và đến tháng tháng 10/2008, Nhóm tự lực có tên gọi “Sông lam xanh” được thành lập với hơn 30 người nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Đây là mô hình sinh hoạt của những người có H trên địa bàn thành phố Vinh. Các thành viên tìm về đây để sẻ chia niềm vui, nỗi buồn, cùng với cộng đồng thắp lên ngọn lửa chống chọi lại với căn bệnh thế kỷ AIDS. Cái tên Sông Lam Xanh thể hiện mong ước của các thành viên được mãi mãi xanh và vươn lên sống như tên dòng sông quê hương- dòng sông mãi mãi chảy trôi, xanh màu hy vọng. Qua đó nhắc nhở mỗi người hãy sống thiết tha với cuộc đời.
Tháng 10/2011, hoạt động của nhóm được Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Nghệ An cấp giấy phép kinh doanh với tên gọi Hợp tác xã thương mại “Sông lam xanh” với các dịch vụ chủ yếu kinh doanh lương thực: gạo, đậu, lạc, vừng và hàng tạp hóa cộng với dịch vụ rửa ô tô xe máy.
Từ ngày không sử dụng lại ma túy, cuộc sống của Kiên và gia đình đã có nhiều thay đổi. Kiên đã tìm cho mình một công việc phù hợp để đem lại niềm vui, có thêm thu nhập và tích cực tham gia tuyên truyền, hỗ trợ cai nghiện, phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn./.
