Mô hình tăng cường khả năng tiếp cận với các dịch vụ xã hội cho người bán dâm nhằm cung cấp thông tin, bằng chứng thực tiễn cho việc lựa chọn, hoạch định chính sách pháp luật, các chương trình can thiệp đối với người bán dâm trong giai đoạn 2016-2020.
Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội (Cục PCTNXH) phối hợp với tổ chức CARE trên cơ sở thực tiễn của mô hình (Câu lạc bộ) CLB "Chúng tôi là Phụ nữ" đã được triển khai tại Cần Thơ và một số mô hình can thiệp khác tại Hà Nội, Tp Hồ Chí Minh, Quảng Ninh xây dựng khung kỹ thuật để triển khai thử nghiệm mô hình này tại một số địa phương, sau khi thực hiện sẽ đánh giá hiệu quả và rút ra bài học kinh nghiệm, khuyến nghị xây dựng chính sách mới cho giai đoạn tiếp theo.
Theo nội dung của Khung kỹ thuật hoạt động của mô hình can thiệp tập trung vào 2 lĩnh vực chủ yếu sau: Tăng cường năng lực cho phụ nữ bán dâm nhằm giúp họ tránh bị bạo lực, bị xâm phạm các quyền cơ bản của con người; người bán dâm (NBD) được tạo các cơ hội và khả năng tiếp cận, sử dụng các dịch vụ hỗ trợ về dạy nghề, sinh kế hiện có trên địa bàn. Ngoài ra để thu hút sự tham gia và đáp ứng nhu cầu thực tế của chị em về chăm sóc sức khỏe, CLB sẽ cung cấp thông tin và kiến thức về STI, HIV/AIDS, điều trị kháng vi rút ART, điều trị thay thế bằng Methadone và giới thiệu chị em đến các cơ sở y tế.
Trong đó trọng tâm là nâng cao năng lực tiếp cận với các dịch vụ xã hội của nhóm người bán dâm giúp họ tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ, trước mắt tập trung vào một số hoạt động sau:
1. Thành lập CLB “Chúng tôi là phụ nữ” (là một loại hình tổ chức dựa vào cộng đồng của NBD) được thành lập nhằm trở thành một điểm đến an toàn và diễn đàn đại diện cho NBD có thêm kiến thức, thông tin, kỹ năng, tiếp cận được các dịch vụ xã hội và phòng chống bạo lực ở cộng đồng nhằm giúp họ có cuộc sống tốt đẹp hơn. Thành viên của CLB là tất cả những khách hàng có nhu cầu, hiện đang hoạt động bán dâm và những người khác đã và sẽ chuyển đổi việc làm. Tuyển chọn Ban Chủ nhiệm CLB theo các tiêu chí là người nhiệt tình năng nổ có kiến thức về xã hội. Dựa vào các điểm nóng xác định ban đầu, các nhóm NBD trên địa bàn cũng như mối quan hệ sẵn có, Ban Chủ nhiệm sẽ tiếp cận để giới thiệu và vận động các chị em tham gia vào CLB (thường được triển khai vào khoảng 1 tháng đầu tiên, để có những thành viên đầu tiên). Các buổi họp đầu tiên do Ban Chủ nhiệm triển khai với các thành viên mới để Các thành viên sẽ cùng nhau xây dựng Quy chế /Điều lệ hoạt động của CLB, dưới sự điều phối của Chi Cục và hỗ trợ kỹ thuật của Cục PCTNXH và CARE. Quy chế/điều lệ CLB là văn bản có hiệu lực cao nhất, là cơ sở để xây dựng những quy định khác trong CLB. Điều lệ là thỏa thuận của toàn thể thành viên về tôn chỉ mục đích, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn, cơ chế quản lý, thể thức ra quyết định, các nguyên tắc hoạt động của CLB. Sau đó, là xây dựng kế hoạch hoạt động cho 12 tháng của CLB, gồm việc lập bản đồ điểm nóng và cung cấp dịch vụ.
2. Tiến hành các hoạt động tiếp cận, can thiệp, truyền thông và đào tạo nâng cao năng lực tự bảo vệ, kỹ năng thương lượng cho NBD. Tiếp cận đồng đẳng truyền thông do các thành viên Ban Chủ nhiệm và thành viên nòng cốt của CLB để tiếp cận với các “khách hàng vệ tinh” tại các điểm nóng. CLB liên kết ngang với các nhóm khác tại địa phương và các tỉnh lân cận khác: Để tiếp cận với những khách hàng thực sự quan tâm đến các dịch vụ mà CLB kết nối, và hỗ trợ giữa các nhóm cộng đồng khác. CLB sử dụng các mạng xã hội trên internet để tăng số lượng thành viên và trao đổi thông tin giảm hại và chia sẻ nguồn lực trên mạng. Liên kết dọc: tham gia và lồng ghép trong các sự kiện/ hoạt động của các mạng lưới để quảng bá các hoạt động của CLB và tiếp cận với các khách hàng quan tâm. Tư vấn và truyền thông: CLB sẽ tập trung nỗ lực vào các dịch vụ cơ bản sau: Hỗ trợ pháp lý, phòng chống bạo lực giới và kết nối với các đơn vị hỗ trợ sinh kế mà các nội dung truyền thông và tư vấn được thiết kế phù hợp với các dịch vụ này. Ngoài ra để thu hút sự tham gia và đáp ứng nhu cầu thực tế của chị em về sức khỏe, CLB sẽ cung cấp thông tin và kiến thức về STI, HIV/AIDS, điều trị kháng vi rút ART, điều trị thay thế bằng Methadone và giới thiệu chị em đến khám tại các cơ sở y tế.
3. Chuyển gửi và kết nối chị em với các dịch vụ hiện có: CLB được xem như là cầu nối giữa khách hàng với các dịch vụ sẵn có tại địa phương. Phối hợp kết nối với các đơn vị liên quan (cụ thể: Chi Cục, Hội Luật Gia, Trung tâm Tư Vấn Pháp luật và thành viên Hội tại tỉnh/TP) để nhận diện, cập nhật thông tin chi tiết, và trợ giúp/chuyển gửi chị em tiếp cận với các dịch vụ hỗ trợ pháp lý (như giấy tờ tùy thân, đăng ký tạm trú, giảm bạo lực giới, kỳ thị và phân biệt đối xử với NBD), Phối hợp kết nối với các đơn vị liên quan (cụ thể: Chi Cục, Ngân hàng Chính sách Xã Hội) để chuyển gửi chị em tiếp cận/nhận các nguồn hỗ trợ về sinh kế (vốn vay, đào tạo nghề, việc làm) sẵn có tại địa bàn. Kết nối với các đơn vị khác để giới thiệu hay tiếp nhận vật phẩm, tài liệu truyền thông, và xác lập các kênh chuyển gửi dưới sự hỗ trợ của các Chi Cục. Giới thiệu chị em đến các địa chỉ khám chữa bệnh STI, HIV/AIDS, điều trị ART.
4. Thu hút sự tham gia của nam giới trong phòng chống bạo lực với phụ nữ: CLB sẽ thành lập nhóm ủng hộ từ bạn tình, khách hàng, chủ nhà hàng khách sạn có NBD và tổ chức thảo luận định kỳ cho nhóm tại CLB. Nhóm cần liên hệ với các nhóm bạn tình, hay nhóm đồng đẳng từ các dự án phòng chống HIV khác để tăng cường vận động sự tham gia của họ vào chủ đề này.
5. Tiến trình nâng cao năng lực của CLB sẽ được Cục PCTNXH, Chi Cục và CARE thực hiện theo từng giai đoạn phát triển của CLB được đánh giá theo chu kỳ 1 lần/1 năm, về các nội dung sau:Tăng cường năng lực tổ chức của CLB: để xây dựng CLB vững mạnh, tồn tại và phát triển. Nội dung bao gồm: Xác định sứ mệnh, tầm nhìn, giá trị, phương hướng hoạt động, quy chế hoạt động và quản lý CLB; Xây dựng kế hoạch tăng cường năng lực dài hạn; Củng cố và phát triển nguồn nhân lực; Quản lý tài chính; Cơ cấu tổ chức và quản trị CLB; Huy động nguồn lực.
Ngoài nhóm can thiệp là người bán dâm, nội dung của Khung chương trình còn hướng đến thực hiện các can thiệp vào một số nhóm khác như: Nhóm các đơn vị cung cấp dịch vụ xã hội (y tế, tư vấn, pháp lý, bảo trợ); Nhóm các cơ quan thực thi pháp luật địa phương, thuộc tổ công tác liên ngành; Nhóm các nhà hoạch định chính sách ở Trung ương và địa phương nhằm thay đổi nhận thức, đổi mới cách làm, cách tiếp cận về công tác phòng, chống mại dâm hiện nay./.
Cao Nhất Phiến