Tham dự có đại diện Vụ Khoa giáo - Văn xã, Văn phòng Chính phủ; Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao; Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04), Bộ Công an; Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo Nhân quyền của Chính phủ; các tổ chức phi chính phủ: UNODC, SCDI, PSD, IYF... cùng đông đảo phóng viên các cơ quan thông tấn, báo chí Trung ương và địa phương,
Hơn 70% người nghiện sử dụng ma túy tổng hợp
Ông Nguyễn Xuân Lập, Cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội cho biết, tình trạng người nghiện, sử dụng ma túy vẫn diễn biến phức tạp, trong đó, người sử dụng ma túy tổng hợp chiếm khoảng 70-75% trong tổng số người nghiện ma túy. Đáng lưu ý, ở một số tỉnh khu vực phía Nam và Tây Nam Bộ, tỷ lệ này lên đến 90-95%.
Tình trạng người nghiện sử dụng đồng thời nhiều loại ma túy ngày càng phổ biến, dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật đặc biệt nghiêm trọng. Việc sử dụng ma túy tổng hợp gây các biểu hiện rối loạn tâm thần, mất kiểm soát, giết người vô cớ gây bức xúc, lo lắng trong nhân dân.
Hiện, trên cả nước có 105 cơ sở cai nghiện công lập, quy mô thiết kế cho 54.462 người cai nghiện, gồm có: 6 cơ sở cai nghiện bắt buộc (3 cơ sở ở Hà Nội, 3 cơ sở ở Thành phố Hồ Chí Minh); 79 cơ sở cai nghiện đa chức năng; 18 cơ sở điều trị nghiện ma túy tự nguyện và điều trị Methadone; 2 cơ sở tiếp nhận người nghiện ma túy không có nơi cư trú ổn định.
Hiện nay, cả nước đang điều trị, cai nghiện cho 38.441 người, trong đó có 26.494 học viên cai nghiện bắt buộc theo quyết định của tòa án, 3.923 học viên cai nghiện tự nguyện tại cơ sở công lập, 4.563 người cai nghiện tại các cơ sở xã hội, 3.461 người cai nghiện tự nguyện tại cơ sở ngoài công lập.
Bên cạnh đó, công tác cai nghiện tại gia đình, tại cộng đồng gặp nhiều khó khăn, số người tham gia cai nghiện đang giảm dần. Nguyên nhân cơ bản là do người nghiện và gia đình không tự giác khai báo và đăng ký cai nghiện, không hợp tác để tổ cức cai. Một số địa phương, số người nghiện đang gia tăng. Một số cơ sở cai nghiện ma túy tại các tỉnh, thành phố phía Tây Nam Bộ có nguy cơ quá tải, đặc biệt là một số khu tiếp nhận, tổ chức cai nghiệm cho học viên bắt buộc.
Ông Nguyễn Xuân Lập, Cục trưởng Cục PCTNXH trao đổi về định hướng công tác điều trị, cai nghiện trong tình hình mới
Thí điểm các mô hình cai nghiện có hiệu quả
Chia sẻ kinh nghiệm trong điều trị, cai nghiện trong tình hình mới, bà Nguyễn Hoài Hương, Phó Giám đốc Trung tâm Sáng kiến và Phát triển cộng đồng (SCDI) cho biết, SCDI đang triển khai mô hình thí điểm “Tăng cường hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi với người tham gia cai nghiện” ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Mô hình này có sự phối hợp chặt chẽ giữa công an với điều phối viên, nhân viên tư vấn và hỗ trợ hồi phục. Mục tiêu là nhằm tăng cường phối hợp giữa các cơ quan thực thi pháp luật, y tế, xã hội, cộng đồng trong hỗ trợ tiếp cận và tuân thủ các dịch vụ y tế, xã hội, pháp lý phù hợp với người sử dụng ma túy tại cộng đồng. “Việc thực hiện mô hình này giúp đạt được hiệu quả điều trị nghiện cao nhất, giảm tỷ lệ tái nghiện và vi phạm pháp luật; giảm nguy cơ lây nhiễm HIV ở người nghiện ma túy,” bà Nguyễn Hoài Hương cho hay.
Ông Lê Trung Tuấn, Viện nghiên cứu tâm lý người sử dụng ma túy (PSD) cũng chia sẻ kinh nghiệm với mô hình cai nghiện ma túy khép kín. Theo đó, việc cai nghiện ma túy thành công phần lớn phụ thuộc vào ý chí, sự quyết tâm của học viên. Gia đình cũng đóng góp một phần không nhỏ vào sự thành công của học viên. Vì vậy, trong suốt quá trình trị liệu, PSD luôn có những hoạt động chia sẻ giữa chuyên gia và thân nhân của học viên; gắn kết lại mối quan hệ trong gia đình đã trở nên lỏng lẻo bởi ma túy.
Theo khảo sát của PSD, khoảng 70% người nghiện ma túy tổng hợp nhóm ATS thường có biểu hiện về tâm thần, loạn thần, có hành vi ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội, gây bức xúc trong dự luận xã hội, một số bộ phận người nghiện điều trị thay thế bằng Methadone vẫn sử dụng heroin và ma túy khác hoặc bỏ liều.
“Với sự phát triển mạnh mẽ và đa dạng của các loại ma túy mới gây ra những tổn thương nghiêm trọng về tâm thần cho người sử dụng. PSD đã liên kết với một số bệnh viện tâm thần như Mai Hương, Tâm thần Trung ương 1, Viện Sức khỏe tâm thần Trung ương để chuyển gửi những trường hợp có rối loạn tâm thần sang điều trị. Sau khi điều trị ổn định, học viên sẽ được chuyển về để tiếp tục tham gia trị liệu chống tái nghiện ma túy. Chính sự phối hợp chặt chẽ giữa điều trị bằng thuốc và trị liệu tâm lý theo quy trình khép kín mang lại đạt hiệu quả cai nghiện cao” ông Lê Trung Tuấn chia sẻ.
Kết luận Hội thảo, ông Nguyễn Xuân Lập khẳng định, hiện xu hướng người nghiện ngày càng trẻ hóa và sử dụng đồng thời nhiều loại chất ma túy, vì vậy, công tác cai nghiện đòi hỏi phải liên tục cập nhật những phương pháp tiên tiến. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2019, Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội đã tiếp đón nhiều đoàn Chính phủ, phi Chính phủ đến thăm và làm việc như: Đoàn Chính phủ Lào, Bộ Ngoại giao Hà Lan; Giám đốc dự án “Hỗ trợ phát triển đội ngũ cán bộ thông qua chuyển giao công nghệ điều trị nghiện chất, phòng chống HIV” (ATTC) khu vực Đông Nam Á và Việt Nam; Đại học California, Los Angeles (Hoa Kỳ); Đoàn đối thoại nhân quyền Việt Nam-Hoa Kỳ...
“Qua đó, chúng tôi đã học hỏi kinh nghiệm trong công tác cai nghiện ma túy của các nước bạn và các tổ chức quốc tế. Đồng thời, giới thiệu những kết quả đạt được của Việt Nam thông qua các buổi làm việc và đưa Đoàn đến thăm một số cơ sở cai nghiện ma túy ở một số địa phương nhằm cung cấp thông tin đầy đủ, xác thực về tình hình cai nghiện, đảm bảo quyền con người trong các cơ sở. Kết thúc làm việc, các Đoàn đều đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong công tác cai nghiện ma túy và đảm bảo nhân quyền đối với người cai nghiện ma túy” ông Nguyễn Xuân Lập cho biết.
Thời gian tới, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phương quan tâm tới cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác điều trị, cai nghiện trong các cơ sở cai nghiện. Đảm bảo an toàn, an ninh trật tự để người cai nghiện yên tâm điều trị có hiệu quả; tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ làm công tác điều trị, cai nghiện ở địa phương, cơ sở; làm tốt công tác tư vấn điều trị, hỗ trợ, triển khai các mô hình cai nghiện tiến bộ; tập trung nguồn lực hướng về cộng đồng để thực hiện tốt các mô hình cai nghiện mới…
Bên cạnh đó, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tiếp tục nghiên cứu, bổ sung chính sách, pháp luật; xây dựng và triển khai thí điểm các mô hình điều trị, cai nghiện ma túy tại địa phương như thí điểm mô hình “Tòa ma túy”, thực hiện mô hình hỗ trợ tư vấn pháp lý, mô hình điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị, cai nghiện cho người sử dụng ma túy tại cộng đồng./.
Như Ngọc
