Sáng kiến phối hợp cấp Bộ trưởng các nước Tiểu vùng sông Mê Kông về phòng, chống mua, bán người (COMMIT) được Chính phủ 6 nước Tiểu vùng sông Mê Kông khởi xướng từ cuối năm 2001, mục đích nhằm xây dựng một thỏa thuận cấp vùng về phòng, chống mua bán người. Các cuộc họp SOM (Cuộc họp quan chức cấp cao) và IMM (Cuộc họp cấp Bộ trưởng) trong khuôn khổ Tiến trình COMMIT mỗi năm tổ chức một lần luân phiên tại một nước thành viên.
Tại cuộc họp SOM 13 lần này được chia thành các phiên khác nhau, tập trung vào những vấn đề trọng tâm theo các nội dung văn kiện ghi nhớ cam kết giữa 6 nước thành viên: Những thành tựu đạt được và bài học kinh nghiệm của các nước thành viên; Phương hướng hành động trong thời gian tới; Nguồn hỗ trợ và ngân sách nhà nước cho hoạt động hỗ trợ nạn nhân; Sự tham gia của khối tư nhân trong hỗ trợ nạn nhân.
Bên cạnh những kết quả đạt được như tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng về mua bán người, thiết lập cơ chế chuyển tuyến từ trung ương xuống địa phương, sáng kiến thiết lập hệ thống cảnh báo trẻ em bị mất tích của Trung Quốc tích hợp trên phần mềm điện thoại di động, đường dây nóng bảo vệ trẻ em và hỗ trợ nạn nhân quốc gia của Việt Nam (111)…, báo cáo của các nước cũng chia sẻ về khó khăn, thách thức như: (1) Một số văn bản pháp lý đa phương và song phương trong khu vực trong công tác xác minh, xác định, chuyển tuyến và hỗ trợ nạn nhân chỉ mang tính hình thức, chưa áp dụng vào thực tế. (2) Có sự khác nhau về thủ tục hành chính, các quy định pháp lý, trình tự giữa các nước nên xác minh, xác định nạn nhân mất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến quá trình chuyển tuyến và hỗ trợ nạn nhân. (3) Tiêu chí xác định nạn nhân của các nước khác nhau, đối với nước này là nạn nhân bị mua bán nhưng đối với nước khác lại không phải là nạn nhân nên trong nhiều trường hợp, các nạn nhân không được hưởng những chế độ, chính sách của nạn nhân mà họ đáng được hưởng. (4) Phân biệt giữa mua bán người và di cư trái phép, đặc biệt là giả mạo hôn nhân.
Sau 02 ngày Hội nghị các nước thành viên COMMIT thống nhất đề xuất:
- Các nước thành viên COMMIT cần tăng cường hơn nữa cơ chế hợp tác trao đổi, chia sẻ thông tin về phòng, chống mua bán người đảm bảo mọi thông tin được xử lý nhanh chóng, chính xác, kịp thời.
- Mỗi quốc gia chủ động đánh giá và hoàn thiện cơ chế chuyển tuyến quốc gia của mình theo định hướng chung để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xây dựng cơ chế chuyển tuyến xuyên quốc gia.
- Các nước thành viên chủ động rà soát, đánh giá những nội dung, kế hoạch trong văn kiện COMMIT đã triển khai để báo cáo vào Hội nghị SOM14 sẽ tổ chức tại Việt Nam (dự kiến tháng 5/2020)./.
M.A