Đà Nẵng là một trong những địa phương có tốc độ tăng trưởng kinh tế khá, công tác an sinh xã hội cũng như trật tự an an toàn xã hội luôn được sự quan tâm vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Tuy nhiên, tình hình tệ nạn xã hội, nhất là tệ nạn ma túy đang diễn biến phức tạp, loại ma túy sử dụng ngày càng đa dạng, số người nghiện ngày càng gia tăng, có xu hướng trẻ hóa.
Những năm gần đây, công tác cai nghiện phục hồi, quản lý sau cai nghiện ở thành phố được triển khai thực hiện khá tốt, hầu hết người sử dụng trái phép chất ma túy bị phát hiện đều được quản lý và tổ chức cảm hóa, giáo dục, toàn bộ người nghiện ma túy được tham gia cai nghiện dưới nhiều hình thức, công tác quản lý người sau cai cũng được tiến hành khá chặt chẽ, tỷ lệ người tái nghiện ngày càng giảm (hiện chiếm 37% so với số người đang tập trung cai nghiện). Kết quả này trước hết là có sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Thành ủy, UBND thành phố, sự hướng dẫn hỗ trợ kịp thời của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, sự đồng thuận, phối hợp chặt chẽ của các ban ngành, địa phương.
Trở lại thời điểm Luật xử lý vi phạm hành chính có hiệu lực, rất nhiều địa phương gặp khó khăn, vướng mắc, lúng túng trong việc xử lý người nghiện ma túy, trong khi đó, số người sử dụng ma túy gia tăng, thách thức pháp luật, gây bức xúc trong nhân dân. Để đảm bảo trật tự an toàn xã hội thành phố ban hành Quy chế phối hợp lập hồ sơ và tổ chức cai nghiện cho tất cả người nghiện ma túy bị phát hiện trên địa bàn; triển khai một số giải pháp mang tính đột phá như: tổ chức thí điểm cảm hóa, giáo dục cho những người bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy và xây dựng mô hình “Can thiệp sớm, dự phòng nghiện ma túy”...
Có thể nói, việc triển khai xây dựng mô hình thí điểm Câu lạc bộ “Can thiệp sớm, dự phòng nghiện ma túy” là một ý tưởng mới, bắt nguồn từ việc tại không ít địa phương gần đây số thanh thiếu niên sử dụng trái phép chất ma túy gia tăng mạnh nhưng chỉ dừng lại ở hình thức phạt hành chính rồi giao cho gia đình quản lý, nhưng thực tế nhiều gia đình không quản lý được, số em này có nguy cơ tiếp tục sử dụng và lôi kéo nhóm bạn sử dụng ma túy. Để quản lý các em này, đưa vào sinh hoạt tập thể là việc làm vô cùng khó khăn. Đây là một việc làm hoàn toàn mới mẻ, đối tượng khó tiếp cận, nhiều thân nhân gia đình đối tượng không hợp tác, khó khăn trong việc huy động các em tham gia sinh hoạt Câu lạc bộ, đa số các em không có việc làm, bên cạnh đó, đối tượng mua bán ma túy, bạn bè xấu thường xuyên dụ dỗ, lôi kéo các em quay trở lại sử dụng ma túy… Vì thế, để xây dựng mô hình Câu lạc bộ “Can thiệp sớm, dự phòng nghiện ma túy” không hề đơn giản. Trước hết phải có kế hoạch, nội dung, chương trình hoạt động, địa bàn làm thí điểm, nhân lực, kinh phí để thực hiện như thế nào? Vì thế việc khảo sát, lựa chọn đơn vị để triển khai thí điểm là quan trọng nhất. Qua khảo sát chúng tôi lựa chọn 2 phường để xây dựng thí điểm mô hình: đó là phường Thọ Quang thuộc quận Sơn Trà và phường Hòa Minh thuộc quận Liên Chiểu. Cả 2 phường này đều thuộc diện trọng điểm về ma túy, số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy khá đông, đội ngũ cán bộ hết sức tâm huyết, trách nhiệm.
Qua gần một năm đi vào hoạt động, các Câu lạc bộ “Can thiệp sớm, dự phòng nghiện ma túy” đã đem lại một số kết quả bước đầu như: khi mới thành lập mỗi Câu lạc bộ chỉ có 35 hội viên nhưng đến nay số hội viên đã tăng lên 50 hội viên/Câu lạc bộ; trong 100 hội viên tham gia 02 Câu lạc bộ, có 98 hội viên tham gia sinh hoạt đều đặn được xếp loại có tiến bộ (chiếm tỷ lệ 98%), 15 em được hỗ trợ học nghề, học văn hóa, 10 em được hỗ trợ khó khăn đột xuất, có 22 em có việc làm ổn định... Điều quan trọng là các hội viên Câu lạc bộ được sinh hoạt tập thể, được tiếp cận điều hay, lẽ phải, chính quyền địa phương có điều kiện quản lý, hỗ trợ và giúp đỡ.
Để đạt được những kết quả nêu trên, Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội đã triển khai các hoạt động thiết thực như: hướng dẫn thủ tục thành lập, tổ chức ra mắt Câu lạc bộ, tập huấn trang bị kiến thức phòng chống ma túy, kỹ năng cảm hóa, giáo dục, giúp đỡ, vận động hội viên, sinh hoạt thực tế tại Cơ sở xã hội Bầu Bàng và trường Giáo dưỡng số 3, tổ chức các hoạt động tư vấn cho hội viên. Bên cạnh đó, Ban Chủ nhiệm 02 mô hình Câu lạc bộ duy trì sinh hoạt đều đặn, Ban Chủ nhiệm đã chỉ đạo Công an là phó ban chủ nhiệm định kỳ hàng tháng kiểm danh, kiểm diện, thử test các em và chỉ đạo trưởng nhóm của Câu lạc bộ thường xuyên liên lạc, trao đổi tình hình của các hội viên Câu lạc bộ, khi có vấn đề báo cáo kịp thời với Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ để có biện pháp hỗ trợ, xử lý; tổ chức các hoạt động ngoại khóa nhằm tăng cường mối quan hệ giữa Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ và hội viên; tổ chức tuyên truyền và cấp phát tài liệu về lĩnh vực phòng, chống tệ nạn xã hội cho hội viên Câu lạc bộ; Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ còn hỗ trợ các phần quà nhân dịp tết cho hội viên có hoàn cảnh thật sự khó khăn. Để trang bị kỹ năng sống cho hội viên Câu lạc bộ, khám phá năng lực và sở trường của từng em, Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ phường Thọ Quang đã phối hợp với phường Hòa Minh tổ chức Khóa tập huấn và tọa đàm với doanh nghiệp nhằm tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của từng em, giới thiệu và tạo việc làm cho hội viên Câu lạc bộ.
Nhiều hội viên tham gia Câu lạc bộ đã chia sẻ, bày tỏ cảm xúc sau khi tham gia mô hình “Việc tham gia mô hình Câu lạc bộ đã đem lại những hiệu quả tích cực, giúp các em nhận thức được tác hại của việc sử dụng ma túy, từ bỏ ma túy, hiểu được giá trị của cuộc sống”.
Qua việc triển khai thí điểm mô hình, chúng tôi rút ra những bài học kinh nghiệm, đối với những em mới sử dụng ma túy lần đầu nhưng nếu nhận được sự quan tâm của gia đình, cộng đồng thì khả năng dự phòng nghiện ma túy rất lớn; mô hình Câu lạc bộ “Can thiệp sớm, dự phòng nghiện ma túy” là cầu nối giữa chính quyền với các em lầm lỡ sử dụng trái phép ma túy, là sân chơi lành mạnh để các em có điều kiện trải nghiệm, chia sẻ, là nơi mà cộng đồng xã hội tham gia giúp đỡ người sử dụng trái phép chất ma túy. Mặt khác, rất quan trọng đó là công tác khảo sát lựa chọn đơn vị để xây dựng mô hình, chú trọng các tiêu chí về số lượng hội viên sẽ tham gia, năng lực và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, nguồn lực tài chính để triển khai các hoạt động, kinh nghiệm về thiết kế nội dung, chương trình hoạt động của Câu lạc bộ phải phong phú, thiết thực, có tính cộng đồng và tính giáo dục cao.
Trong thời gian tới, để mô hình thí điểm tiếp tục duy trì hoạt động hiệu quả và nhân rộng tại các xã, phường trên địa bàn thành phố, Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội đề nghị các địa phương được chọn xây dựng mô hình tiếp tục thực hiện một số nội dung như: Tăng cường các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho hội viên Câu lạc bộ, đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, tư vấn cá nhân, tư vấn nhóm và sinh hoạt nhóm, vận động các em đăng ký thành viên Câu lạc bộ; Tổ chức các khóa tập huấn trang bị kiến thức, kỹ năng sống cho hội viên Câu lạc bộ. Tiếp tục quản lý, giáo dục, giúp đỡ các hội viên tham gia Câu lạc bộ. Huy động các nguồn lực của địa phương và các tổ chức xã hội đóng trên địa bàn phường giúp đỡ cho các trường hợp có hoàn cảnh khó khăn được tiếp tục học tập, học nghề, được hỗ trợ sinh kế, việc làm, duy trì sinh hoạt và không ngừng đổi mới nội dung, phương pháp và kỹ năng sinh hoạt Câu lạc bộ./.
Lê Minh Hùng
Chi cục trưởng Chi cục PCTNXH TP.Đà Nẵng