Tính đến hết tháng 5/2017, theo thống kê chưa đầy đủ, toàn tỉnh Phú Thọ có 1.150 người nghiện ma túy. Mặc dù so với cả nước, Phú Thọ không phải là tỉnh trọng điểm về ma túy, song tình hình tội phạm ma túy và tệ nạn ma túy trên địa bàn tỉnh diễn biến phức tạp, đã ảnh hưởng nhiều đến an ninh và trật tự an toàn xã hội. Tệ nạn ma túy là vấn đề xã hội hết sức phức tạp và lâu dài. Ma tuý là hiểm hoạ lớn cho xã hội, gây nguy hại đến sức khoẻ, hao tổn tiền bạc, làm suy thoái giống nòi, hạ thấp nhân cách con người, gây tác hại nhiều mặt về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, phá hoại hạnh phúc nhiều gia đình, tác động nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội, an ninh quốc gia. Nếu một người nghiện ma tuý tiêu tốn trung bình mỗi ngày 300.000 đồng, tương đương mỗi năm tệ nạn ma túy tiêu tốn toàn tỉnh khoảng 130 tỷ đồng.
Trong những năm qua, công tác cai nghiện và quản lý sau cai nghiện ma tuý tại tỉnh Phú Thọ đã được sự quan tâm của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, UBND tỉnh, sự vào cuộc của các cấp, các ngành, sự tham gia tích cực, nhiệt tình của đội ngũ cán bộ từ tỉnh đến cơ sở nên đã đạt được kết quả đáng kể.
Xuất phát từ quan điểm nghiện ma túy là bệnh mãn tính của não bộ, điều trị nghiện ma túy là một quá trình lâu dài bao gồm tổng thể các can thiệp hỗ trợ về y tế, tâm lý, xã hội làm thay đổi nhận thức, hành vi nhằm giảm tác hại của nghiện ma túy và giảm tình trạng sử dụng ma túy trái phép, tỉnh Phú Thọ chỉ đạo cần thực hiện đổi mới, đa dạng hóa các hình thức cai nghiện bao gồm: điều trị nghiện bắt buộc, điều trị nghiện tự nguyện tại các cơ sở cai nghiện và điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone. Tăng dần bệnh nhân điều trị nghiện tự nguyện, giảm dần bệnh nhân điều trị nghiện bắt buộc với lộ trình phù hợp. Tỉnh Phú Thọ đã xây dựng và triển khai Đề án “Đổi mới công tác cai nghiện tại các cơ sở điều trị nghiện ma túy tập trung của tỉnh Phú Thọ”. Tỉnh đã chuyển đổi 2 Trung tâm: Chuyển đổi Trung tâm Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh thành Cơ sở Điều trị nghiện ma túy tỉnh Phú Thọ và chuyển đổi Trung tâm Quản lý sau cai nghiện ma túy tỉnh thành Cơ sở Điều trị nghiện ma túy tự nguyện tỉnh Phú Thọ. Theo đó, chuyển đổi và đổi mới công tác cai nghiện tại các cơ sở điều trị nghiện ma túy tập trung của tỉnh nhằm đa dạng hóa các loại hình điều trị nghiện, góp phần nâng tỷ lệ số người nghiện được điều trị so với số người nghiện có hồ sơ quản lý lên 90% vào năm 2020. Tỉnh Phú Thọ đặt mục tiêu đến năm 2020, tổ chức tiếp nhận, quản lý, tư vấn, điều trị nghiện tại các cơ sở cai nghiện cho khoảng 400 người điều trị cai nghiện tự nguyện, 100 người điều trị nghiện tự nguyện; cấp phát thuốc điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone tại cơ sở cai nghiện cho khoảng 200 người; hàng năm, tổ chức dạy nghề, giới thiệu việc làm cho 100 - 150 người sau cai nghiện ma túy. Xác định công tác lãnh đạo, chỉ đạo trong phòng, chống, kiểm soát và cai nghiện ma túy là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, lâu dài của cấp ủy, chính quyền các cấp và trách nhiệm của toàn dân trong việc ngăn chặn sự lây lan của tệ nạn ma túy, giảm tỷ lệ tái nghiện ngoài cộng đồng, kiềm chế sự gia tăng người nghiện mới. Qua 03 năm triển khai Đề án, tỉnh Phú Thọ đã triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, tổ chức tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ nhằm nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ các cấp và nhân dân hiểu biết về tác hại của ma túy, các chủ trương, chính sách về điều trị nghiện trong tình hình mới; vận động người nghiện và gia đình tự nguyện đăng ký cai nghiện ma túy tại cơ sở cai nghiện, tại gia đình, cộng đồng. Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã phối hợp với các cấp, các ngành tổ chức trên 20 lớp tập huấn, hội thảo nhằm nâng cao năng lực cho trên 800 lượt cán bộ làm công tác phòng, chống tệ nạn xã hội của 13 huyện, thành thị và 02 cơ sở cai nghiện của tỉnh những kiến thức cơ bản về nghiện chất ma túy, các phương pháp dự phòng và quy trình điều trị nghiện ma tuý. Phối hợp Sở y tế tổ chức 03 lớp tập huấn nghiệp vụ cắt cơn, xác định tình trạng nghiện, điều trị Methadone cho hơn 100 cán bộ y tế tại các huyện, thành thị và 02 cơ sở điều trị nghiện ma túy. Sở đã chỉ đạo Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội tỉnh tổ chức in ấn và cấp phát gần 45.000 tờ rơi với nội dung tuyên truyền về chủ trương chính sách đổi mới điều trị nghiện ma túy tới trên 25.000 gia đình trong tỉnh. Phối hợp với các cơ quan thông tin truyền thông của tỉnh xây dựng 8 phóng sự, 21 tin, bài viết về đổi mới công tác cai nghiện.
Với quan điểm đổi mới công tác cai nghiện ma túy, giảm cai nghiện bắt buộc tại Trung tâm, tăng cường cai nghiện tự nguyện tại cộng đồng, tỉnh Phú Thọ đã xây dựng được mạng lưới 102 tình nguyện viên Đội công tác xã hội tình nguyện, 277 cộng tác viên công tác xã hội tại các xã, phường, thị trấn. Bằng lợi thế cư trú ổn định trên địa bàn, có uy tín và gần gũi với nhân dân, các tình nguyện viên trong đội tình nguyện đã tiếp cận, tuyên truyền, giáo dục, tư vấn trực tiếp cho người nghiện ma túy và người có nguy cơ cao, góp phần làm giảm phát sinh người nghiện mới, tăng số người được cai nghiện, chữa trị và giảm tỷ lệ tái nghiện, tái phạm. Trong 3 năm, đã có 1.250 cuộc tư vấn cá nhân cho 620 người, tổ chức sinh hoạt, câu lạc bộ đồng đẳng, giúp nâng cao nhận thức cho gần 950 lượt người tham gia. Các Đội công tác XHTN đã giúp chính quyền địa phương xây dựng được 03 nhóm, 02 câu lạc bộ, 03 “Điểm tư vấn tái hòa nhập cộng đồng” với 116 người sau cai nghiện ma túy, người mại dâm hoàn lương, người bị nhiễm HIV tại cộng đồng tham gia sinh hoạt, giúp họ quên đi mặc cảm, có động lực vươn lên trong cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng. Qua đó, đã rà soát, đưa vào danh sách quản lý 348 người nghiện ma túy, giúp đỡ 96 người cai nghiện thành công từ 2 năm trở lên. Một số địa phương làm tốt công tác tư vấn, giáo dục tại cộng đồng như thị trấn Sông Thao (Cẩm Khê) với mô hình câu lạc bộ “Nối chung vòng tay” và “Điểm tư vấn hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng”; thành phố Việt Trì với câu lạc bộ “Cành cọ xanh”, thị trấn Lâm Thao (Lâm Thao) với mô hình “Điểm hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng)… Kết hợp các kỹ năng, nghiệp vụ, bằng sự kiên trì, bền bỉ, chân thành, không kỳ thị và phân biệt đối xử, các tình nguyện viên đã tư vấn, cảm hóa, giáo dục các đối tượng, góp phần làm cho công tác phòng chống tệ nạn ma túy của tỉnh có chuyển biến rõ rệt.
Để đẩy mạnh công tác cai nghiện tự nguyện tại các cơ sở điều trị nghiện, UBND tỉnh Phú Thọ đã ban hành chính sách khuyến khích người cai nghiện tự nguyện, miễn đóng góp 100% mức đóng góp ban đầu và hàng tháng cho những người thuộc diện chính sách theo Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng, người thuộc hộ nghèo, người thuộc đối tượng bảo trợ xã hội, người khuyết tật. Bên cạnh đó, Sở Lao động Thương binh và Xã hội đã chỉ đạo 2 Cơ sở cai nghiện cần đổi mới, nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ học viên của đội ngũ cán bộ làm công tác cai nghiện tại các cơ sở điều trị nghiện; thực sự coi người cai nghiện tự nguyện là bệnh nhân, là khách hàng để phục vụ. Tăng cường công tác tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ, nhất là trang bị kỹ năng tiếp cận, tuyên truyền, vận động, thuyết phục người nghiện đi cai nghiện tự nguyện, kỹ năng hỗ trợ, giúp đỡ người sau cai nghiện hòa nhập cộng đồng cho đội ngũ cán bộ các cơ sở cai nghiện và tình nguyện viên đội Công tác xã hội tình nguyện. Chỉ đạo các Cơ sở điều trị nghiện ma túy cần tổ chức tốt các dịch vụ: y tế, chăm sóc sức khoẻ, tư vấn tâm lý, vật lý trị liệu, thể dục thể thao, văn hoá văn nghệ theo phác đồ và phù hợp với nhu cầu người bệnh. Nâng cao chất lượng điều trị và chăm sóc sức khoẻ đối với người bệnh nhằm thu hút người nghiện vào cai nghiện tự nguyện tại Cơ sở. Thực hiện đúng hướng dẫn, quy trình điều trị nghiện: tiếp cận, đánh giá mức độ sử dụng ma túy và các vấn đề về tâm lý, xã hội và bệnh lý tâm thần của người sử dụng ma túy; xây dựng kế hoạch can thiệp, tổ chức các hoạt động tư vấn, trị liệu nhóm và các hỗ trợ về tâm lý, xã hội thích hợp đối với người điều trị nghiện ma túy tự nguyện. Cơ sở vật chất của các cơ sở điều trị nghiện cũng được quan tâm đầu tư, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với đổi mới công tác cai nghiện, cải thiện đời sống sinh hoạt của học viên. Cán bộ, viên chức các Cơ sở Điều trị nghiện ma túy trực tiếp đi cơ sở, phối hợp với địa phương, với tình nguyện viên Đội Công tác xã hội tình nguyện cấp xã tích cực tuyên truyền chủ trương chính sách cai nghiện, vận động, thuyết phục người nghiện ma tuý tại cộng đồng tham gia điều trị ma tuý tự nguyện. Thành lập và triển khai hoạt động các Điểm tư vấn điều trị nghiện ma túy tại cộng đồng để tiếp cận, tuyên truyền, tư vấn, vận động người nghiện đi cai nghiện tự nguyện và giúp đỡ họ sau khi cai nghiện trở về cộng đồng. Tăng cường sự kết nối, liên doanh, liên kết giữa các Cơ sở điều trị nghiện ma túy với các tổ chức xã hội ở địa phương, các Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên, các Trường dạy nghề thuộc tỉnh, Trung tâm Dịch vụ việc làm, các doanh nghiệp trên địa bàn để tổ chức dạy nghề, tư vấn giới thiệu việc làm cho người cai nghiện tự nguyện và người điều trị Methadone. Vận động các doanh nghiệp, đơn vị sản xuất, kinh doanh tiếp nhận, tạo việc làm cho người sau cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng nhằm giảm tỷ lệ tái nghiện một cách bền vững, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh./.
Lương Chí Cường
Phó Giám đốc Sở LĐTBXH tỉnh Phú Thọ