Vết trượt dài…
Hơn 10 năm trước, H là tên một cô bé mà vô tình tôi gặp trong một lần đi thực tế tại Trung tâm Giáo dục Lao động Xã hội số 2 Ba Vì Hà Nội. Mới 16 tuổi, cuộc đời H đã trải qua nhiều thăng trầm với lời lẽ bất cần thể hiện sự buồn chán, thất vọng, rồi quậy phá… để rồi em trở thành “cánh bướm đêm” lúc nào không hay.
Còn nhớ, tôi gặp H năm 2009, với dáng vẻ tiều tụy, xiêu vẹo trong gió đông, trả lời tôi bằng những câu nhát gừng pha sự bực dọc khó chịu, nhưng rồi sau những chia sẻ, động viên chân thành em hứa khi ra “trại” sẽ thông tin cho tôi để tìm kiếm một việc lương thiện làm lại cuộc đời…
Tay vừa quệt, dán những đồ hàng mã mà Ban giám đốc tổ chức tăng gia, làm thêm trong Trung tâm, H rớt nước mắt khi kể về cuộc đời mình: “Mẹ em kể lại rằng, khi em được 8 tháng thì ông ấy (bố) vượt biên cùng một người đàn bà, cuộc vượt biên không thành, bị cơ quan buộc ra khỏi ngành công an. Một thời gian dài, mẹ em cặm cụi làm việc nuôi cả nhà, khi mẹ có bầu đứa em trai em bây giờ thì ông ấy cũng xin được việc làm ở Công ty Than thuộc tỉnh Quảng Ninh. Có thu nhập nhưng ông không có trách nhiệm với gia đình mà đi cặp bồ với người khác. Thật chớ trêu, người ông ấy tán tỉnh lúc ấy lại chính là nhân viên ở cửa hàng của chị họ em lúc bấy giờ, sau đó một thời gian ông ấy lại cặp bồ với một người khác kém ông ta đến gần 20 tuổi, rồi công khai qua lại, thậm chí còn tổ chức tiệc tùng như để trêu ngươi và thách thức gia đình”
Thực sự tôi muốn em chuyển sang một chủ đề khác những dường như cảm xúc đang trào dâng H tiếp tục: Ông ấy chơi bời, hắt hủi vợ con, thậm chí, cố tình công khai mối quan hệ này trước bàn dân thiện hạ, trong khi luôn gây sự rồi chửi bới lăng mạ mẹ em. Nhiều khi em chỉ muốn phá phách, đập bỏ mọi thứ!!! Trước đây, em là một người hoạt bát, năng động, học lực tốt, ngoan ngoãn, không bao giờ đi chơi quá 9h tối, nhưng từ ngày mọi thứ sụp đổ, em chán học, mọi ước mơ bị bỏ dở, chỉ muốn đi chơi, đàn đúm, uống rượu triền miên. Từ đây, cuộc đời em rẽ sang một hướng khác, tối tăm hơn… Người cứu em khỏi cái chết lại chính là người hại đời mình. Chả là, bọn em hay tụ tập lang thang, uống rượu và hôm đó trong nhóm xuất hiện một người đàn ông xa lạ đứng ra mời nhậu. Đến quá đêm, em buồn chán và có suy nghĩ tự sát, vào trong nhà vệ sinh cắt mạch máu trên tay và rồi không biết gì nữa. Khi tỉnh lại thấy mình trong một nhà nghỉ, trên người không mảnh vải, người đàn ông đó, sau khi chiếm được thân xác em cũng bỏ đi chỉ để lại mảnh giấy với 4 chữ “anh vừa cứu em…”, toàn thân giã rượi với cảm giác nhục nhã, ê chề… Sau đó, em biết mình có thai và sinh một bé trai, bế con về nhà gửi bà ngoại, em tiếp tục lao vào chơi bời, bê tha rồi trở thành gái bao, gái gọi, thậm chí ra đứng đường tìm khách… Hàng đêm thân xác bị dày vò với những chiêu trò bì ổi của những gã đàn ông bệnh hoạn…
Để rồi kết thúc là vào một buổi chiều tối tháng 8/2009 khi lực lượng chức năng bắt quả tang em đang “phục vụ” một lúc 3 gã đàn ông và họ đưa em về Trung tâm này. Thực sự đã có lúc em cảm thấy ghê sợ chính bản thân mình bởi chuỗi ngày buông thả, lấy vũ trường làm nơi vui chơi, khách sạn làm nhà và đám bụi đời làm bạn… chỉ cốt sao bản thân được thỏa mãn cho vơi đi nỗi buồn chán và sự hận thù. Cuộc sống của em tăm tối như thế đấy. Vào đây, sau một thời gian tĩnh tâm, em biết mình đã sai rồi, thấy nhớ mẹ và nhớ con trai da diết, anh chắc ghê sợ một người đàn bà như em lắm nhỉ?
Học viên nữ tham gia hoạt động văn nghệ
Kết thúc cho sự bắt đầu
Trong dịp tham gia tuyên truyền Dự án “Hỗ trợ nghiên cứu xây dựng chính sách và thí điểm mô hình hòa nhập cộng đồng cho nữ thanh niên bị bóc lột tình dục”, tôi gặp lại H - một trong những cá nhân được hưởng lợi từ dự án, tôi mừng khi cuộc đời em đã rẽ sang một hướng mới với nhiều dự định và trên khuôn mặt hiện rõ niềm hân hoan đó.
Hôm nay, đứng trước tôi là một người con gái nhan sắc vẫn mặn mà, H lại tiếp tục tâm sự về cuộc đời mình: Cuối năm 2011, em được “ra trại”, trở về nhà muốn kiếm một công việc làm, có thu nhập ổn định để nuôi con và phụ giúp mẹ nhưng cuộc đời đâu có được như ý mình. Em đã từng làm thuê cho các xưởng nhựa tư nhân, đan chổi, cắt giấy, kẻ vở ô ly… nhưng vẫn không đủ chi phí hàng ngày. Nhiều lúc tính buông xuôi và có ý nghĩ lại quay lại cuộc sống ngày xưa, nhưng nhìn thấy con trai với nụ cười, lời nói bi bô thân thiện như tiếp thêm sức giúp em vượt qua mọi gian nan khổ cực.
Rồi một cơ hội đến với em, Tổ chức Plan tại Việt Nam phối hợp với Cục Phòng chống Tệ nạn xã hội, Chi Cục phòng chống tệ nạn xã hội Hà Nội và 3 tổ chức phi chính phủ khởi động dự án “Hỗ trợ nghiên cứu xây dựng chính sách và thí điểm mô hình hòa nhập cộng đồng cho nữ thanh niên bị bóc lột tình dục tại Hà Nội”, H có tên trong danh sách trên 400 chị em được hỗ trợ giúp tài hòa nhập cộng đồng có độ tuổi từ 16 – 25 (nếu trên 25 tuổi đến 35 tuổi phải có con nhỏ) đang sinh sống tại Hà Nội.
Mục đích của dự án là nhằm hỗ trợ các em gái có kỹ năng cũng như kiến thức để giúp các em có cơ hội thay đổi cuộc sống một cách tốt hơn với cách tiếp cận tổng thể và trao quyền chủ động cho các thành viên. Dự án đã tổ chức được 8 khóa học nghề, hỗ trợ khám sức khỏe, tư vấn tâm lý và hỗ trợ pháp lý cho 409 phụ nữ mại dâm; hỗ trợ dạy nghề cho 82 chị em với các nghề: cắt uốn tóc, thiết kế đồ họa, vẽ móng nghệ thuật, bán hàng - maketing. Kết thúc khóa học, tất cả chị em đều được giới thiệu và bố trí việc làm, trong đó, gần 50% có thu nhập từ 3 đến 5 triệu đồng/tháng.
Đặc biệt, Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội Hà Nội phối hợp với Tổ chức Plan và Viện Phát triển sức khỏe cộng đồng ánh sáng (Light) hỗ trợ cho các chị em đã và đang tham gia hoạt động bán dâm mở cửa hàng kinh doanh nhỏ với các mô hình như: Cửa hàng làm đẹp tóc - móng, quán ăn uống - giải khát, cửa hàng may thời trang, cửa hàng bán quần áo thời trang, cửa hàng chăn, ga, gối... Mỗi mô hình kinh doanh cá thể được hỗ trợ mức tối đa là 15 triệu đồng; mô hình kinh doanh nhóm được hỗ trợ với mức tối đa là 25 triệu đồng. Theo báo cáo giám sát từ nhóm cán bộ thực hiện, dự án đã hỗ trợ được 40 mô hình của 43 chị em với tổng tiền hỗ trợ là hơn 500 triệu đồng, trong đó, hỗ trợ không hoàn lại là hơn 264 triệu đồng, cho vay không lãi suất cũng với số tiền như vậy và đa số các mô hình được hỗ trợ đều đang kinh doanh ổn định, có lợi nhuận từ 4 đến 6 triệu/tháng...
Tuy nhiên, những khó khăn trong việc giúp phụ nữ bán dâm hòa nhập cộng đồng còn nhiều, việc xác nhận các chị em hoạt động bán dâm không thông qua chính quyền địa phương là một ưu điểm của mô hình, giảm thiểu về mặt thủ tục, tránh phiền hà cho chị em, nhưng cũng chính là một hạn chế vì không có sự ràng buộc với các cơ quan chức năng nên chị em cũng dễ dàng không thực hiện đầy đủ các cam kết với mô hình khi gặp khó khăn.
Quay trở lại trường hợp của H, cũng nhờ dự án trên mà H được học nghề, rồi vay vốn lập nghiệp… Em được tham gia gần 3 tháng học nghề làm tóc – vẽ móng với chuyên gia có kinh nghiệm truyền dạy cho bản thân những kỹ năng nghề cơ bản. Sau đó dự án hỗ trợ 25 triệu đồng mua sắm vật tư, dụng cụ làm nghề… Hiện tại em đang sở hữu một cửa hàng rộng trên 50m2 với nhiều trang thiết bị đầu tư mới bằng sự dành dụm và hỗ trợ thêm từ người thân.
Tại hội nghị về truyền thông, H không có tham luận về mình, nhưng bằng một vẻ đầy tự tin, em chia sẻ: “Gần 3 năm mở cửa hàng, em đã khẳng định được tay nghề với số lượng khách ổn định, em cũng thuê thêm 3 nhân viên giúp việc với mức lương 3 – 4 triệu đồng/người/tháng, thu nhập của em chắc khoảng gần 20 triệu đồng/tháng”.
Nhìn đồng hồ, đã đến giờ trưa, em trân trọng mời tôi ghé qua thăm quan cửa hàng, trên đường em ríu rít nói về dự định mở rộng ngành nghề trong thời gian tới cũng như hoài bão sẽ sở hữu một Trung tâm chăm sóc sắc đẹp và thẩm mỹ… Tặng em bó hoa tươi thắm cùng lời chúc thành công, thiết nghĩ trong thời gian tới các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội cần quan tâm, triển khai các dự án trợ giúp những người “một thời lầm lỡ” có cơ hội hòa nhập cộng đồng và khẳng định vị trí của mình thông qua những việc làm có ích cho xã hội./.
Ng. Trực